Over tulpenbollen en beleggingsbubbels

In principe geldt voor iedere markt, of het nu aandelen gaat of elke andere markt, dat de prijzen niet alleen door vraag en aanbod worden bepaald, maar deze ook tot stand komen door de percepties van handelaren en beleggers.  Massapsychologie blijkt iedere keer weer zeer dominante factor achter prijsbewegingen. Op ieder gewenst moment weerspiegelen prijzen dan ook het niveau waarop een verkoper afstand wil doen van zijn bezit en de prijs die een koper daarvoor bereid is te betalen. Maar wee o wee, als deze factoren uit balans raken.

Eén van de bekendste voorbeelden van massapsychologie kunnen we terugvinden in onze eigen vaderlandse geschiedenis tijdens de tulpenbollenmanie. In 1600 werd er in Holland massaal gespeculeerd in tulpenbollen waardoor de prijzen naar ongekende hoogte werden gestuwd. Op de top van de markt was men bereid om, omgerekend naar het huidige prijsniveau, zo’n fl. 10.000 te betalen voor één enkele tulpenbol. Huizen, grond en persoonlijke bezittingen werden verkocht om in de massaspeculatie deel te nemen. Toen de prijs op een gegeven moment het niveau had bereikt waarop er geen kopers waren te vinden viel de bodem onder de markt weg. Niet lang daarna werden de dezelfde bollen voor vijf cent van de hand gedaan. Voor de duidelijkheid, een schilderij van de hand van Rembrandt bracht in die tijd  zo’n fl. 1.200 op.

Nog een voorbeeld van massapsychologie, maar dan veel later, vond tijdens de laatste eeuwwisseling plaats. De aanhangers van ‘de nieuwe economie’ voorspelden beleggers ongekende winsten. Professionele en particuliere beleggers maakten zichzelf wijs dat de oude wetten voor deze fondsen niet meer van toepassing waren, en op basis hiervan stegen de koersen van deze aandelen naar ongekende hoogte. De implosie van de koersen van deze bedrijven hebben beleggers inmiddels weer met beide benen op de grond gezet. Prijzen bewegen als gevolg van de acties van de marktdeelnemers, zonder dat er rekening wordt gehouden met de klaarblijkelijke feiten. Tijdens de tulpenmanie waren alle speculanten voorzien totdat er op een gegeven moment geen tegenpartij meer was te vinden. Het ontbreken van nieuwe marktdeelnemers zorgde ervoor dat prijzen niet meer verder stegen.

Beleggen in Goud
In de loop der eeuwen is er eigenlijk niet veel veranderd. De psychologische factoren hebzucht en angst bepalen nog steeds voor het overgrote deel het menselijk handelen op de inmiddels internationaal geworden financiële arena. Goud is hier een exemplarisch voorbeeld van. De prijs van het edelmetaal is sinds 2004 met 373% gestegen naar een top in 2011 op $1895. Echter, het blinkende metaal  is in principe waardeloos omdat het niets opbrengt als je het in bezit hebt: goud geeft geen rente, geen dividend en geen huuropbrengsten.

Kijken we thans naar de goudgrafiek dan ziet het er naar uit dat de eerdere hebzucht heeft plaatsgemaakt voor regelrechte angst.  De koers is sinds de hoogste koers in 2011 al weer met -34,9% gedaald. En vooral de laatste weken gaat het erg snel bergafwaarts. Het is te hopen dat de ballon niet helemaal leegloopt zoals bij alle eerdere goudrally’s gedurende de afgelopen 200 jaar het geval is geweest.